Inkomen

Plan voor AOW-ontkoppeling moet van tafel: ‘Dat kan echt niet!’

“Ik ben ontzettend boos”, zei Liane den Haan bij het debat over de regeringsverklaring van kabinet Rutte IV. “De AOW na vier decennia loskoppelen van de andere uitkeringen, dat kan écht niet!”

Het nieuwe kabinet heeft één grote blinde vlek, namelijk voor de zeven miljoen mensen van 50 jaar en ouder, waarvan er ruim drie miljoen gepensioneerd zijn. “In het hele coalitieakkoord wordt het woord ‘vergrijzing’ welgeteld één keer genoemd!”, stelde Kamerlid Liane den Haan tot haar ontsteltenis vast. “Als je niet meer werkt en met pensioen gaat, dan ben je voor dit kabinet volledig uit het blikveld verdwenen. Dat heet tunnelvisie, of wellicht staar: blindstaren op de productiefactor betaalde arbeid in plaats van op de mens.”

Ouderen zijn van grote maatschappelijke waarde

Mensen die niet meer betaald werken zijn nog wel degelijk van grote maatschappelijke waarde voor onze samenleving, vervolgde Liane haar betoog tegenover de nieuwe regeringsploeg. “Zij zijn ook een productiefactor van belang. Als je tenminste zo over mensen wilt spreken. Denk bijvoorbeeld aan onze mantelzorgers. Ruim 80 procent van de mantelzorgers, voornamelijk ouderen, vangt momenteel de afgeschaalde zorg op. Deze mensen zijn van grote maatschappelijke waarde, economisch maar ook sociaal. Maar ook hier ontbreekt een integrale visie.”

Boos over plan voor AOW-ontkoppeling

Liane uitte ook haar boosheid over het plan de AOW los te koppelen van het minimumloon en andere uitkeringen. “Is dit kabinet eerlijk en oprecht echt van mening dat je 3,5 miljoen burgers zo kan behandelen? Mensen met alleen AOW of met een klein pensioen zitten vaak al op of onder de armoedegrens.” Door de voorgenomen ontkoppeling van de AOW pakt het kabinet jaarlijks 2,5 miljard euro van gepensioneerden af. “Ja, er komt 700 miljoen terug in de ouderenkorting, klopt”, zei Liane, “maar die doet voor een groot deel van de AOW’ers niks. De mensen met alleen AOW of klein aanvullend pensioentje schieten er niets mee op. En dat betreft al gauw zo’n kleine 500.000 ouderen!”

Ouderen respect geven dat ze verdienen!

Volgens Liane den Haan is het ontkoppelen van de AOW helemaal niet nodig. “Er gaan miljarden extra naar Defensie, Justitie, onderwijs. Zelfs zoveel dat ik in de stukken lees dat een aantal departementen dit geld niet eens op krijgt in de komende kabinetsperiode”, zei Liane. “Waarom niet wat minder geld naar deze departementen zodat we onze ouderen het respect kunnen geven dat ze verdienen? Alles is mogelijk, maar het is een kwestie van keuzes maken. Politieke keuzes. Want we willen de ouderen toch niet in het verdomhoekje laten staan?”

 


 

De volledige inbreng van Liane den Haan in het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet Rutte IV.

“Ik maak mij zorgen, grote zorgen om dit kabinet. Het coalitieakkoord lezende werd mij duidelijk dat deze coalitie aan oogproblemen lijdt.

De minister-president zei het al in 2017: voor visie moet je naar de oogarts. Maar die afspraak heeft hij dan zelf ook nog niet gemaakt. Want het heldere zicht ontbreekt. Helder zicht op een toekomstvisie voor Nederland, helder zicht op de integrale verbinding en sociale samenhang tussen de verschillende beleidsdomeinen, helder zicht op de demografische ontwikkelingen en de impact daarvan, het is er niet.

Helaas is dat niet alleen tekenend voor deze coalitie, maar die van vele kabinetten hiervoor. Daarom zitten we nu met een crisis op de woningmarkt. En breken we ons hoofd over de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van de zorg, de houdbaarheid van ons pensioenstelsel en de enorme problemen rondom het klimaat. Gebrek aan helder zicht breekt ons hier op. Het had allemaal eerder aangepakt moeten worden.

Maar het ergste vind ik dat het kabinet één grote blinde vlek heeft. Namelijk voor de zeven miljoen mensen van 50 jaar en ouder, waarvan er ruim drie miljoen gepensioneerd zijn. In het hele coalitieakkoord wordt het woord ‘vergrijzing’ één keer genoemd!

Als het om werkenden gaat vergeet het kabinet in dit coalitieakkoord ook de velen ouderen die door leeftijdsdiscriminatie niet meer aan een baan kunnen komen. Er wordt een ombudsman Arbeidsmarktdiscriminatie ingesteld, maar die mag niet naar leeftijdsdiscriminatie kijken. Waarom is dat vraag ik aan de minister-president?

Het kabinet doet er alles aan om mensen die werken een betere inkomenspositie te geven. En dat is prima, maar als je niet meer werkt en met pensioen gaat, dan ben je volledig uit het blikveld van dit kabinet verdwenen. Dat heet tunnelvisie, of wellicht staar: blindstaren op de productiefactor betaalde arbeid in plaats van op de mens.

Overigens ben ik van mening dat, zoals ik ook al eerder vandaag zei tegen mevrouw Hermans van de VVD, mensen die niet meer betaald werken ook van grote maatschappelijke waarde zijn voor onze samenleving. Zij zijn ook een productiefactor van belang. Als je tenminste zo over mensen wilt spreken. Denk bijvoorbeeld even aan onze mantelzorgers. Ruim 80 procent van de mantelzorgers, voornamelijk ouderen, vangt momenteel de afgeschaalde zorg op. Deze mensen zijn van grote maatschappelijke waarde, economisch maar ook sociaal. Maar ook hier ontbreekt een integrale visie. Gaat het kabinet zich wel inzetten voor een vervolg op het bestuurlijk akkoord Samen sterk voor mantelzorg? En zo ja, hoe dan?

Meest schrijnend

Het meest pijnlijke punt uit dit coalitieakkoord is toch echt de wijze waarop er met ouderen wordt omgegaan. En het meest in het oog springende en schrijnende voorbeeld is toch wel dat het kabinet de AOW wil loskoppelen van de uitkeringen. Een zure appel voor alle oppositiepartijen en zelfs van de seniorenafdelingen van de coalitiepartijen. Een kille bezuiniging van netto 1,8 miljard euro.

De tijdelijke Noodwet Ouderdomsvoorziening is in 1947 door minister Drees ingevoerd, gevolgd door de AOW die tien jaar later werd ingevoerd door minister Suurhoff.

Vanaf dat moment waren er al zorgen over de houdbaarheid van de AOW omdat het toen al duidelijk was dat onze samenleving zou gaan vergrijzen. Daarom werd in 1997 het AOW Spaarfonds ingericht. Een fonds om die piek in de vergrijzing, die toen werd voorzien rond 2020, te kunnen opvangen. Een fonds waar nu 135 miljard in had moeten zitten. Als dat geld er was geweest, dan hadden we dat nu kunnen inzetten. Helaas is dat niet gebeurd.

Want het AOW Spaarfonds is in 2011 opgeheven. En waarom zullen de mensen die thuis zitten te kijken zich afvragen? Omdat vanaf het instellen van het AOW Spaarfonds in 1997 geen enkel kabinet in dat fonds geld heeft gestort. In 2011 bleek het dus een leeg fonds en is het daarom opgeheven.

En nu is het kabinet van plan om de AOW los te koppelen van het minimumloon en de uitkeringen. Op die manier wordt er 2,5 miljard van gepensioneerden afgepakt. En ja, er komt 700 miljoen terug in de ouderenkorting. Die voor een groot deel van de AOW’ers niks doet. De mensen met alleen AOW of klein aanvullend pensioentje schieten er niks mee op. En dat betreft al gauw zo’n kleine 500.000 ouderen!

Hadden we nu dat Spaarfonds maar gehad…

Mevrouw Hermans van de VVD gaf al aan dat er gekeken moet worden naar de koopkracht van gepensioneerden omdat de coalitie evenwichtige koopkracht nastreeft voor iedereen.

En dus is het ontkoppelen van de AOW in mijn optiek helemaal niet nodig. Er gaan miljarden extra naar Defensie, Justitie, onderwijs. Zelfs zoveel dat ik in de stukken lees dat een aantal departementen dit geld niet eens op krijgt in de komende kabinetsperiode. Waarom niet wat minder geld naar deze departementen zodat we onze ouderen het respect kunnen geven dat ze verdienen?

Alles is mogelijk maar het is een kwestie van keuzes maken. Politieke keuzes. Want we willen de ouderen toch niet in het verdomhoekje laten staan? Graag een reflectie hierop van de minister-president.

Ik ben normaal gesproken altijd redelijk genuanceerd, op de inhoud en oplossingsgericht. Collega’s of andere partijen afvallen, dat zult u mij niet snel horen doen. Maar nu valt het mij zwaar om netjes te blijven. Ik ben ontzettend boos. De AOW na vier decennia loskoppelen van de uitkeringen, en gepensioneerden weer op koopkrachtachterstand te zetten, dat kan echt niet!

En ik ben benieuwd naar de afwegingen die door de vier partijen zijn gemaakt en hun gevoel hierbij.
D66 is voornamelijk op jongeren gericht, maar moet toch ook beseffen dat deze jongeren ook een keer AOW willen gaan genieten. De VVD is voor de werkenden, maar ook gepensioneerden hebben gewerkt en leveren nog steeds een belangrijke bijdrage aan onze samenleving. En CDA en CU, toch altijd zeer ouderenvriendelijke partijen, hebben hier volgens mij de juiste afslag gemist.

Ik hoor graag van de minister-president wat de afwegingen zijn geweest als het uitgangspunt is geweest een fatsoenlijk inkomen voor iedereen.

En is dit kabinet eerlijk en oprecht echt van mening is dat je 3,5 miljoen burgers zo kan behandelen? Mensen met alleen AOW of met een klein pensioen zitten vaak al op of onder de armoedegrens.

In de afgelopen jaren is gebleken dat degene die het meeste herrie maakt het meest bij dit kabinet gedaan krijgt. Gepensioneerden zijn vaak bescheiden en kunnen geen betaald werk neerleggen om te gaan demonstreren. Maar wilt u nu echt Den Haag vol krijgen met ouderen? Dat kunt u toch niet menen! Daarom ben ik afgelopen donderdag een petitie gestart. Nu door zo’n 54.000 mensen ondertekend en de teller loopt nog door.

Gepensioneerden hebben jaren hard gewerkt en vervullen nog een belangrijke rol in onze samenleving. Maar gepensioneerden hebben niet meer de mogelijkheid om hun inkomen op te vijzelen en zijn in die zin weerloos.

Ze zijn vaak ook nog getroffen door het beKNOTten, u weet wel die meneer van De Nederlandsche Bank, van hun tweede-pijler-pensioen door de rigide regels rondom de indexatie.

Kennelijk heeft dit kabinet geen idee wat gepensioneerden voor ons als samenleving betekenen. De Koepel voor Gepensioneerden kwam met het idee om alle ouderen hun vrijwilligerswerk en mantelzorgtaken een poosje neer te laten leggen. Dat vind ik een buitengewoon goed idee. Dan zien we meteen dat we zonder ouderen nergens zijn.

U heeft het al veel vaker van mij gehoord maar ik zeg het nog maar eens een keer: onze ouderen zijn het fundament van onze samenleving. Als zij stoppen met hun inzet voor deze samenleving hebben wij grote problemen.

Sportverenigingen komen plat te liggen, alle ziekenhuizen, ouderenzorgorganisaties die zwaar leunen op oudere vrijwilligers kunnen essentiële zaken niet meer uitvoeren. Dagbestedingen voor ouderen met dementie en hospices krijgen hun roosters dan niet meer rond. En wat dacht u van al die mantelzorgers, veelal ouderen, als die de brui eraan geven? De arbeidsmarkt in de zorg is toch al nijpend en dan hebben we helemaal een gigantisch probleem. Ouderen die oppassen zodat hun kinderen, de productiefactoren van dit kabinet, hun werk kunnen blijven doen. Als zij hun taken neerleggen gaan er hele sectoren plat. Misschien kan het kabinet eens uitrekenen wat al deze maatschappelijke taken aan kapitaal vertegenwoordigt.

Het coalitieakkoord spreekt óók nog van een goed en fatsoenlijk pensioen voor iedereen. Maar voorzitter, ik geloof het niet. Kan de minister-president mij uitleggen wat dat dan is?

Goed en fatsoenlijk klinkt mooi, maar praatjes vullen geen gaatjes. En laten we eerlijk zijn: elk jaar weer staan gepensioneerden financieel op achterstand in vergelijking met de werkenden. Werkenden zijn er de afgelopen jaar zo’n 20 procent op vooruit gegaan. En niet-werkenden, waaronder gepensioneerden, staan keer op keer weer in de min. De rek is er bij gepensioneerden echt al lang uit. En dan nu dat onzalige AOW-plan er nog bovenop.

Geen generatiebeleid

Helaas, ik kan het coalitieakkoord niet betrappen op enig generatiebeleid of een meerjarenvisie op de vergrijzing. En dát is echt een gemiste kans. Zoals het Sociaal Cultureel Planbureau het zegt in de reflectie op het coalitieakkoord: Brede welvaart gaat om kwaliteit. Kwaliteit van burgers en de samenleving.

Een inclusieve samenleving waar eenieder ertoe doet en gelijke kansen heeft, aan persoonlijke ontwikkeling kan doen en volwaardig kan en mag participeren. En wat mij betreft omvat een inclusieve samenleving werkenden en niet-werkenden, arm en rijk, ziek en gezond, jongeren en jawel, ook ouderen.

Het kabinet doet er wat mij betreft goed aan dat bezoekje aan die oogarts toch nog even in te plannen en ervoor te zorgen dat ze helder zicht krijgt op álle burgers in Nederland.”

Deel dit artikel via

Wilt u graag op de hoogte blijven?
Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief!