De Algemene Rekenkamer heeft – wederom – enorm veel kritiek op het financiële reilen en zeilen bij het Ministerie van VWS. Liane den Haan hamert op een gezonde cultuur binnen het ministerie. “Dat is dé kritische succesfactor om de zaken op orde te krijgen.”
Op het subsidiebeheer, het financieel beheer, de informatiebeveiliging, het lifecycle-management en het materiaalbeheer, op al deze zaken krijgt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een dikke onvoldoende van de Algemene Rekenkamer. “Er is voor 4,1 miljard euro aan fouten en onzekerheden geconstateerd; dat is toch onvoorstelbaar”, zei Liane den Haan in de Tweede Kamer tegen de ministers Kuipers en Helder. “En er is bovendien weinig verbeterd ten opzichte van vorig jaar; ik had mijn inbreng van dat debat gewoon kunnen kopiëren.”
Drijfzand
Net als vorig jaar betoogde Liane dat je wel allerlei verbeterprocessen kunt inzetten, maar als er geen gezonde cultuur heerst is dat bouwen op drijfzand. Ook de Algemene Rekenkamer maakte weer een punt van de cultuur binnen het Ministerie van VWS. “Een door mij ingediende motie over de inzet van een cultuurverandertraject – die door de minister inmiddels als ‘afgedaan’ wordt gekenmerkt – ging over de wijze van werken, samenwerken, transparantie, financiële bewustwording van en de verbindingen tussen de verschillende afdelingen. Die moet worden verbeterd. Dat is dus nog niet op orde!”
Kritische succesfactor
Liane stelde nogmaals de vraag: hoe staat het met de cultuur binnen VWS en wat gaat de minister doen om die te verbeteren? “Een gezonde cultuur is dé kritische succesfactor om de zaken op orde te krijgen binnen het ministerie”, aldus Liane.
De inbreng van Kamerlid Liane den Haan bij het commissiedebat over het jaarverslag en de slotwet VWS over het jaar 2021 met de ministers Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Helder voor Langdurige Zorg en Sport.
“Allereerst wil ik de rapporteurs bedanken voor al hun werk, hun inzet en hun bevindingen. Ik heb mijn inbreng van vorig jaar over de financiële verantwoording van 2020 nog eens doorgenomen en het was het makkelijkste geweest om die gewoon te kopiëren. Het meeste is nog gewoon actueel. Helaas, want ook in 2021 stond het er niet goed voor met de financiële verantwoording bij VWS.
Ik begrijp dat ook 2021 nog een zwaar jaar is geweest in het kader van de coronacrisis. De Algemene Rekenkamer merkt op dat er kleine verbeteringen zijn geboekt en dat het parlement beter en tijdiger is geïnformeerd dan het jaar ervoor. Maar helaas staan er op pagina 5 van het rapport van de Algemene Rekenkamer nog steeds, net als 2020, vier dikke onvoldoendes en is de financiële verantwoording op totaalniveau niet rechtmatig omdat de tolerantiegrenzen zijn overschreden op flink wat zaken.
4,1 miljard euro aan fouten en onzekerheden in de rechtmatigheid op het totaalniveau van de verplichtingen. Dat is toch onvoorstelbaar!
Er is te vaak een beroep gedaan qua inkoop op dwingende spoed, de inkoopdossiers zijn onvoldoende onderbouwd, het Parlement is nog steeds op flink wat zaken niet tijdig geïnformeerd, het subsidiebeheer, het financieel beheer, de informatiebeveiliging en het lifecycle-management. Allemaal dikke onvoldoendes.
Dit jaar is ook getoetst op materiaalbeheer. Ook daar een dikke en dus vijfde onvoldoende op centraal niveau. Ik vraag mij echt af hoe dit kan. De Algemene Rekenkamer schrijft dat het ministerie geen centraal inzicht heeft in de voorraden omdat de informatie gefragmenteerd beschikbaar was.
Maar hoe moeilijk is dit? Ik snap dat dit geen corebusiness is van het ministerie, maar ga te rade bij een groot bedrijf dat forse voorraden beheert en schaf een goed voorraadbeheersysteem aan en neem mensen aan die daar verstand van hebben. Ik wil graag van de minister weten welke acties hierop inmiddels zijn ondernomen. Corona is nog steeds onder ons en ook dit jaar zal materiaalbeheer omvangrijk zijn.
En dan het subsidiebeheer. Daar is nog steeds 82 miljoen aan onrechtmatigheden. Dat kan toch niet?! Het beleid ten aanzien van Misbruik en Oneigenlijk gebruik van subsidies kent stijgende onzekerheden. Hoe kan het dat in de afgelopen achttien jaar het ministerie dit niet op orde kan krijgen? Heeft de minister er vertrouwen in dat dit het komend jaar wel lukt?
De Algemene Rekenkamer heeft vorig jaar en ook dit jaar weer een punt gemaakt van de cultuur binnen VWS. De minister schreef laatst aan de Kamer dat mijn motie omtrent de inzet van een cultuurverandertraject was afgedaan omdat er qua ICT onderlinge verbindingen zouden zijn gelegd binnen VWS. Maar mijn motie zag toe op het feit dat de wijze van werken, samenwerken, transparantie, financiële bewustwording van en de verbindingen tussen de verschillende afdelingen moet worden verbeterd. De technische briefing van de ambtenaren van VWS waren voor mij een voorbeeld van het feit dat het nog niet op orde is. Er werd in beginsel ingezet op de verbeteringen en na flink wat chagrijn van de Kamerleden werd er meer duidelijkheid gegeven over de zaken die niet op orde waren. Daaruit bleek ook dat de inzet op cultuur binnen VWS marginaal was en is. Dus nogmaals mijn vraag, hoe staat het daarmee en wat gaat de minister daaraan doen? Mijns inziens is dit een kritische succesfactor om de zaken op orde te krijgen binnen het ministerie. Ik heb het vorig jaar ook al gezegd. Je kunt allerlei verbeterprocessen inzetten maar als er geen gezonde cultuur heerst is dat bouwen op drijfzand.
We hebben inmiddels veel informatie gekregen in de technische briefings van de ambtenaren en de Rekenkamer. En ook de antwoorden van de minister op de schriftelijke vragen gaven meer duidelijkheid. Feit blijft dat het onder de maat is en dat er nog een lange weg te gaan is. Het is wel goed om te zien dat deze minister grotendeels alle aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer overneemt. Ten slotte ben ik nog wel benieuwd of de minister een dashboard heeft waarop alle aanbevelingen en de daarbij behorende acties staan vermeld. En wat het tijdspad daarbij is. En kan de minister nog iets zeggen over hoe de projectmatige aanpak verloopt inzake de verbeteringen die moet worden doorgevoerd.”
