Algemeen

Kabinet heeft geen visie op rol van ouderen in onze samenleving

Een integraal ouderenbeleid? Niet bij dit kabinet! Het kabinet Rutte IV heeft een blinde vlek voor ouderen. Een visie op de vergrijzing ontbreekt, blijkt ook weer uit de Miljoenennota 2023. Een breed gesteund voorstel van Liane den Haan om ouderenbeleid op te nemen in de kabinetsplannen werd genegeerd. Op het gebied van inkomen (denk aan het indexeren van de pensioenen), zorg en wonen voor ouderen heeft het kabinet geen visie, stelt Liane. “En dat is onvoorstelbaar, want als wij de bijdrage van ouderen aan onze samenleving zouden kunnen omrekenen in toegevoegde waarde dan zijn zij GOUD waard!”

In de Troonrede had de koning het twee keer over studenten, drie keer over jongeren en vier over kinderen. Maar het woord ouderen kwam helemaal niet in zijn rede voor. Nul keer! “Ook in de Miljoenennota wordt het woord ouderen nagenoeg niet genoemd”, stelt Liane den Haan vast. “Een visie op de steeds ouder wordende samenleving heb ik bij het kabinet nog niet kunnen bespeuren. Bij de vorige beschouwingen is een motie van mij aangenomen waarin ik verzoek om integraal ouderenbeleid op te nemen in het regeerakkoord, maar dat is niet gebeurd. Dat is gek want de demografische ontwikkelingen hebben invloed op zo’n beetje alles.”

Onwil om te indexeren

Iedereen loopt momenteel het risico in de armoede te komen, zei Liane den Haan tegen het kabinet. Ze noemde als de redenen de inflatie en de stijgende energiekosten, maar zeker ook de jarenlange onwil om gepensioneerden te indexeren. “Veel mensen hebben geen uitweg en geen financieel vangnet. Zij spelen aan het eind van de maand net quitte of moeten nu al essentiële keuzes maken tussen eten of medicijnen. Tussen de verwarming aan of je huur betalen”, schetste Liane de penibele situatie waarin steeds meer mensen verkeren.

Emotionele lockdown

“Hoe eenzaam je bent als je schulden hebt, weten alleen de mensen die hier mee te maken hebben”, zei Liane bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Ze noemde dat ‘een emotionele lockdown’. “Hoe groot de schaamte is, kan iedereen zich misschien voorstellen, maar kunnen we het ook voelen? Dat je bij de kassa staat en je kan niet al je boodschappen afrekenen. Dat je in een ‘walk of shame’ je boodschappen terug moet leggen in het schap. En hoe kom je hier uit?”

Meldpunt Geldzorgen

Een uitweg uit deze verschrikkelijke situatie is vaak moeilijk en wordt door de overheid ook niet makkelijker gemaakt. Liane: “Er is een wirwar aan regelingen om de armoedecrisis te lijf te gaan. En veel mensen weten niet waar ze hiervoor terecht kunnen. Een armoedecrisis zou juist vanuit de landelijke overheid gecoördineerd moeten worden.” Het Kamerlid van GOUD Nederland stelt voor zo snel mogelijk een landelijk Meldpunt Geldzorgen op te zetten. “Dat Meldpunt gaat bekijken hoe we het snelst en meest gebruikersvriendelijk de mensen die het echt nodig hebben kunnen doorverwijzen en helpen.”

Koopkracht van gepensioneerden

Liane maakt zich ernstig zorgen over de koopkracht van gepensioneerden. “Temeer omdat juist de gepensioneerden al jarenlang het kind van de rekening zijn. Hun koopkracht neemt al jaren niet toe in tegenstelling tot die van de werkenden. En nu in deze moeilijke tijd, waarin het voor velen moeilijk is de eindjes aan elkaar te knopen, zie ik geen enkel perspectief op behoud van de koopkracht van gepensioneerden, laat staan op verbetering van hun koopkracht.” Volgens Liane heeft het kabinet een blinde vlek voor ouderen. “Werken moet lonen, zegt het kabinet. Maar je hele leven gewerkt hebben en een grote bijdrage aan de samenleving te hebben geleverd loont helaas niet. En dat vind ik onverteerbaar!”

Bouwen voor ouderen

Naast inkomen, waartoe ook pensioen behoort, zijn zorg en wonen de twee andere hoofdthema’s voor GOUD Nederland (lees alle standpunten hier). Bij monde van minister De Jonge heeft het kabinet aangegeven met voorrang te willen bouwen voor ouderen, maar in de praktijk is daar nog niets van te merken, stelt Liane den Haan. “Waarom wordt de pijler ‘Wonen voor ouderen’ van minister De Jonge pas als laatste uitgewerkt?”, vroeg zij. “Plannen voor ouderenhuisvesting en doorstroom zijn er nog steeds niet.”

Zorgakkoord

Vorige week heeft minister Kuipers van VWS een nieuw akkoord gesloten met verschillende partijen in de zorg. Een historisch akkoord, noemt de minister het. Een akkoord dat de stijgende kosten moet beteugelen, en moet bijdragen aan het oplossen van de problemen in de zorg. Liane den Haan is minder euforisch over het zorgakkoord, want de huisartsen staan er niet achter. “Zij hebben niet getekend. Huisartsen zijn het hart van de zorg, zij hebben een spilfunctie. Zonder hun vertrouwen kan je niet verder!”, aldus Liane.

 


 

De volledige inbreng van Kamerlid Liane den Haan bij de Algemene Politieke Beschouwingen.

“Als je geboren wordt, begin je aan een nog onbeschreven boek. Elke bladzijde is nog leeg. En voor eenieder van ons wordt dat boek een uniek boek. Een boek waarin we allemaal andere avonturen meemaken. Maar een aantal dingen is voor ons allemaal belangrijk. We gaan allemaal naar school, we hebben allemaal zorg nodig, een leuke baan, een fijn huis én als we stoppen met werken een pensioen dat ons in staat stelt mee te kunnen blijven doen in de samenleving.

Dit alles hoort bij goed ouder worden en het gaat ons allemaal aan, want je wordt nu eenmaal elke dag een beetje ouder vanaf het moment dat je geboren wordt.

Als je jong bent, vind je het leuk om ouder te worden. Je viert je verjaardag met taart en met een feestje. En ouder worden komt ook met leuke mijlpalen. Zo mag je je rijbewijs halen, je mag stemmen, je mag een drankje doen. Bij ouder worden hoort meer wijsheid, meer kennis, maar op veel latere leeftijd helaas ook met meer gebreken en dus meer afhankelijkheid. En, helaas ook vooroordelen.

Er is dus visie nodig op goed ouder worden in Nederland. Een langjarige visie. Daar wil ik mij met GOUD Nederland hard voor maken.

In de Miljoenennota wordt het woord ouderen nagenoeg niet genoemd en in de troonrede heb ik het woord ouderen zelfs niet één gehoord.

En visie op de steeds ouder wordende samenleving heb ik bij het kabinet nog niet kunnen bespeuren. Bij de vorige beschouwingen is een motie van mij aangenomen waarin ik verzoek om integraal ouderenbeleid op te nemen in het regeerakkoord, maar dat is niet gebeurd. Dat is gek want de demografische ontwikkelingen hebben invloed op zo’n beetje alles. Ik wil de premier nogmaals vragen waarom dit niet is gebeurd.

Goed ouder worden betekent ook goed wonen. Een plek waar je zo lang mogelijk zelfstandig kan wonen, met faciliteiten waar je samen kunt komen, waar je oog voor elkaar kunt hebben. En waar zorg gemakkelijk geregeld kan worden, op het moment dat het nodig is. Ik heb mooie voorbeelden gezien in Wenen, waar ik laatst op werkbezoek was. Appartementsgebouwen met prachtige faciliteiten, zoals een beweegtuin, een atelier, yogaruimten, bibliotheek. Ruimtes voor ontmoeting waardoor er veel meer gemeenschapszin ontstaat. En daar kunnen mensen nog een huis krijgen zonder eindeloos te moeten wachten. Helaas is het beeld dat ik net schetste in Nederland ver van de realiteit. De huizenmarkt hier zit vast. Het kabinet zegt bouwen van ouderenhuisvesting als een prioriteit te zien, maar daar zie ik in de praktijk weinig van terug.

Als ouderen met een eengezinswoning willen verhuizen, moet het mogelijk zijn om door te stromen naar een hofje of een andere toekomstbestendige woning. Dat brengt de hele doorstroom op de huizenmarkt op gang. Waarom wordt er geen vaart gemaakt met ouderenhuisvesting? Waarom wordt de pijler ‘Wonen voor ouderen’ van minister De Jonge als laatste uitgewerkt? Plannen voor ouderenhuisvesting en doorstroom moeten nu nog steeds komen.

Goed ouder worden is ook samen in een sterk sociaal netwerk ouder worden. En daarbij hoort ook een netwerk van familie en vrienden waarmee je leuke dingen kunt ondernemen, bij wie je terecht kunt voor hulp of een goed gesprek. Nu mensen minder te besteden hebben zal de eenzaamheid nog verder toenemen. Mensen schamen zich vaak ook voor hun eenzaamheid. Het programma ‘Eén tegen eenzaamheid’ is nu vijf jaar aan de gang. Maar nog steeds neemt eenzaamheid onder ouderen toe.

Inzet van incidentele activiteiten lost langdurige eenzaamheid niet op. Ik zou graag zien dat mensen vanuit hun kracht worden ingezet.

Benut structureel het potentieel dat ouderen hebben en zorg voor de mensen die echt kwetsbaar zijn. Zorg dat de eenzaamheid structureel wordt opgelost. Eenzaamheid wordt een steeds groter probleem in ons land. Welke concrete plannen heeft het Kabinet om dit tegen te gaan?

In elke levensfase wil je goede, betaalbare toegankelijke zorg, als dat nodig is. Maar het liefst wil je zo lang mogelijk gezond blijven. Gezond eten dat betaalbaar is, toegang tot sport, inzet op preventie, vroege en makkelijke toegang tot medicijnen, vroegsignalering van ziektes zoals boezemfibrilleren, kanker en diabetes is belangrijk, zodat gezondheidsschade beperkt wordt. Ook dit is ver van de realiteit. Vorige week heeft de minister van VWS een nieuw akkoord gesloten met verschillende partijen in de zorg. Een historisch akkoord, noemt hij het. Een akkoord dat de stijgende kosten moet beteugelen, en moet bijdragen aan het oplossen van de problemen in de zorg.

Maar de huisartsen hebben niet genoeg vertrouwen in het akkoord, en hebben niet getekend. Huisartsen zijn het hart van de zorg. Zij hebben een spilfunctie. Zonder hun vertrouwen kan je toch niet verder?

Ik begrijp dat we niet eindeloos de zorgkosten kunnen laten groeien, maar de suggestie vanuit de Miljoenennota om de belasting bij de informele zorg neer te leggen, dat kan ook niet. Dus hoe gaat het Kabinet ervoor zorgen dat de ouderenzorg houdbaar en betaalbaar blijft? Het Integrale Zorgakkoord is hoog over, maar ik hoor graag van het Kabinet welke concrete acties ingezet gaan worden.

Want in de zorg is het op dit moment vijf óver 12. Bijna de helft van de jonge zorgmedewerkers overweegt de zorgsector te verlaten! Maak het aantrekkelijk om in de zorg te werken, een goed salaris, de mogelijkheid om je te ontwikkelen, maak het aantrekkelijk om meer uren te werken. Ook hier hoor ik graag wat de concrete inzet zal gaan zijn komend jaar.

De vreselijke oorlog in Oekraïne heeft een enorme impact op ons land. De stijgende inflatie brengt veel mensen in de problemen. Dure boodschappen, onbetaalbare energierekeningen… De armoede in ons land stijgt.

Maar hoe ziet armoede eruit? Heeft armoede een gezicht? Kan je aan iemand zien of hij honger heeft? Of iemand schulden heeft? Zoals in de Miljoenennota te lezen is, trof armoede tot voor kort voornamelijk mensen die minder kansen kregen.

Met de inflatie, stijgende energiekosten en de jarenlange onwil om gepensioneerden te indexeren kan tegenwoordig iedereen in de armoede komen. Veel mensen hebben geen uitweg, geen financieel vangnet. Zij spelen aan het eind van de maand net quitte of moeten nu al essentiële keuzes maken tussen eten of medicijnen. Tussen de verwarming aan of je huur betalen.

Hoe eenzaam je bent als je schulden hebt weten alleen de mensen die hier mee te maken hebben. Het is een emotionele lockdown. Hoe groot de schaamte is, kan iedereen zich misschien voorstellen, maar kunnen we het ook voelen? Dat je bij de kassa staat en je kan niet al je boodschappen afrekenen. Dat je in een walk of shame je boodschappen terug moet leggen in het schap. En hoe kom je hier uit?

Het is mooi dat het Kabinet investeert in ondersteuning van de koopkracht. Maar er is een wirwar aan regelingen om de armoedecrisis te lijf te gaan. En veel mensen weten niet waar ze hiervoor terecht kunnen. Dit terwijl een armoedecrisis vanuit de landelijke overheid gecoördineerd zou moeten worden. Er moet snel een landelijk meldpunt Geldzorgen komen dat gaat bekijken hoe we het snelst en gebruikersvriendelijk de mensen kunnen doorverwijzen en helpen die het echt nodig hebben.

Uit het rapport ‘Met te weinig genoegen nemen’ van de Nationale Ombudsman blijkt hoe ontzettend moeilijk en omslachtig het is om de hulp te krijgen die je nodig hebt. En uit dit rapport blijkt dat het voor onze ouderen extra lastig is. Onze ouderen zijn bijzondere ouderen. Sommigen hebben de oorlog nog meegemaakt en de meesten zijn kinderen van net na de oorlog. Soms weten ze wel dat er regelingen zijn, maar zij hebben, zoals zij zelf zeggen, echte armoede meegemaakt. Deze regelingen zijn bestemd voor de ‘echt arme mensen’. Ze staan er niet eens bij stil dat als zij, vanwege hun financiële omstandigheden, een maaltijd moeten overslaan, zij zelf bij deze groep horen.

De Ombudsman schrijft dat nagenoeg alle ouderen in een financieel kwetsbare positie niet zonder hulp hun zaken met de overheid kunnen regelen. De overheid is bureaucratisch en de regels zijn ingewikkeld. Wanneer moet je wat doorgeven? Ze zijn bang dat ze te maken krijgen met terugvorderingen. Zeker na de kindertoeslagaffaire. Dit rapport gaat specifiek over ouderen in een financieel kwetsbare positie, maar dit geldt natuurlijk voor iedereen die financieel kwetsbaar is. Deze mensen hebben behoefte aan een proactieve benadering door gemeenten en landelijke uitvoeringsinstanties. Wij vragen aan dit Kabinet om alle aanbevelingen uit het rapport over te nemen en wel zo snel mogelijk. Graag een antwoord van het Kabinet.

Ik maak mij ernstig zorgen over de koopkracht van gepensioneerden. Te meer omdat juist de gepensioneerden al jarenlang het kind van de rekening zijn. Hun koopkracht neemt al jaren niet toe in tegenstelling tot die van de werkenden. En nu in deze moeilijke tijd, waarin het voor velen moeilijk is de eindjes aan elkaar te knopen, zie ik geen enkel perspectief op behoud, laat staan verbetering van de koopkracht van gepensioneerden. Het kabinet lijkt een compleet blinde vlek te hebben voor onze ouderen. Werken moet lonen, zegt het Kabinet. Maar je hele leven gewerkt hebben en een grote bijdrage aan de samenleving te hebben geleverd loont helaas niet. En dat vind ik onvoorstelbaar. Ik hoor graag van de minister-president hoe hij kijkt naar de rol van ouderen in onze samenleving.

Nog nooit eerder werden zoveel mensen zo oud, maar we falen als het erom gaat om deze vergrijzing een positieve betekenis te geven. We falen om op de demografische ontwikkelingen te anticiperen. En dus wordt de vergrijzing gezien als een aanslag op onze zorgkosten, op onze pensioenvoorziening. Als een economische last, een medisch dilemma, als een probleem op de woningmarkt, kortom als een negatief geladen politiek thema. Ouderen voelen zich steeds meer tot last.

Ik doe een oproep aan dit kabinet om ouderen te zien als waardevol, als waardevolle mensen die jongeren kunnen helpen, als waardevolle mensen die van grote betekenis zijn in onze samenleving als mantelzorger, oppas, trainer, coach, vrijwilliger en steeds meer ook langer doorwerkend. En deze waardevolle mensen verdienen een inkomen, een pensioen dat hen in staat stelt mee te kunnen blijven doen in deze samenleving want we hebben onze ouderen hard nodig.

Want als wij de bijdrage van ouderen aan onze samenleving zouden kunnen omrekenen in toegevoegde waarde dan zijn zij GOUD waard.”

Deel dit artikel via

Wilt u graag op de hoogte blijven?
Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief!