De missie van 113 Zelfmoordpreventie is een land waarin niemand eenzaam en radeloos sterft door zelfmoord. Liane den Haan bracht een werkbezoek aan 113 in Amsterdam en zag hoe bevlogen medewerkers en vrijwilligers hulp en steun verlenen aan mensen met zelfmoordgedachten.
In 2020 waren er in Nederland 1825 mensen te betreuren die om het leven kwamen door zelfdoding. Dat aantal is al enkele jaren stabiel. Dat betekent dat er in ons land per dag gemiddeld vijf mensen overlijden door suïcide. 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisatie voor preventie van suïcide. De stichting zet zich ervoor in dat niemand vanwege eenzaamheid of radeloosheid sterft door zelfmoord. “We zijn ervan overtuigd dat er jaarlijks honderden suïcides meer kunnen worden voorkómen wanneer zelfmoord beter bespreekbaar is en de zorg innovatiever en menselijker wordt georganiseerd”, vertelt Monique Kavelaars, voorzitter van de Raad van Bestuur van 113 tijdens een werkbezoek van Liane den Haan.
113.921 hulplijngesprekken
In het kantoor van 113 in Amsterdam-Zuidoost gonst het van de activiteiten. Medewerkers, vrijwilligers en stagiairs zijn in diverse fris ingerichte werkruimtes bezig met het bemensen van de hulplijnen, zowel via de chat als telefonisch. Per dag zijn er liefst vier- tot vijfhonderd contacten. In 2020 werden er 113.921 hulplijngesprekken gevoerd en waren er 10.792 behandelsessies. In 2021 en de eerste maand van 2022 nam het aantal gesprekken en chats met tientallen procenten toe. Vooral jongeren zochten vaker contact met 113.
Wens om te leven
113 Zelfmoordpreventie startte in 2009. Inmiddels is de naamsbekendheid hoog: 80 procent kent 113, een jaar eerder was dat nog 76 procent. “Mensen die met ons in contact komen zijn ook erg tevreden over 113”, vertelt Monique Kavelaars. “60 procent van de suïcideverzoeken voltrekt zich buiten de zorg. De mensen die dat betreft komen vaak bij 113 terecht. In de zorg – waar 40 procent van de zelfmoordpogingen plaatsvindt – is ook nog een wereld te winnen.” In 2020 deden 331 mensen van 70 jaar of ouder een geslaagde zelfmoordpoging. Bij ouderen staat suïcidaliteit altijd in een breder kader, vertelt portefeuillehouder Vrijwillig levenseinde Lizanne Schweren. “Suïcidaliteit en voltooid leven zitten dicht bij elkaar. Maar bij ouderen die denken aan suïcide is de wens om te leven er vaak nog wel.”
De tekst loopt door onder de foto
Sterk groeiende behoefte
Op de grote open ruimte waar de contacten plaatsvinden vertellen GZ-psycholoog Manon Merkus en teamleider Menno Zwart van de afdeling Hulpverlening dat jongeren momenteel het meest bellen – dat corona daarbij een rol speelt is welhaast zeker – en dat ouderen vooral bellen als ze eenzaam zijn of wanhopig vanwege de afwijzing van een euthanasieverzoek. 113 Zelfmoordpreventie voorziet in een sterk groeiende behoefte: het aantal medewerkers steeg van dertig in 2015 naar 115 in 2020. In dat jaar bezochten 1,2 miljoen mensen de website, werden er 114 trainingen gegeven en 87 lezingen. Het vaste team wordt ondersteund door liefst 206 vrijwilligers en stagiairs.
Groei van het budget
113 Zelfmoordpreventie wordt grotendeels gefinancierd door het Ministerie van VWS. Uit het coalitieakkoord bleek echter dat er geen groeilijn voor het budget is opgenomen, terwijl de hulpvraag voor suïcidepreventie wel jaarlijks met meer dan 20 procent toeneemt. Suïcidepreventie lijkt ook tijdens corona nog urgenter te zijn dan het normaal al is. Om toch voldoende budget te hebben voor 113, nu en in de toekomst, diende Liane den Haan samen met collega-Kamerleden een motie in om bij de financiering van de stichting de groei, en dus de stijgende kosten, mee te nemen. Dit voorstel werd met algemene stemmen door de Tweede Kamer aangenomen. Bestuursvoorzitter Monique Kavelaars is blij met het besluit van de Kamer, want “suïcidepreventie is ten principale een overheidsaangelegenheid”.
Interdepartementaal werken
“Onze ambitie is dat zelfmoordpreventie een integrale aanpak krijgt”, zegt Monique Kavelaars. “Dus niet alleen cure en care (Ministerie van VWS, red.), maar ook van Sociale Zaken en andere ministeries.” Liane den Haan is het hartgrondig met Monique eens: “Er moet veel meer interdepartementaal worden gewerkt, veel meer in maatschappelijke thema’s die gespreid zijn over alle ministeries. Suïcidepreventie is daarvan een heel goed voorbeeld! Ik heb mijn focus op goed oud worden in Nederland, en alles wat je daarbij tegenkomt en wat je daarvoor nodig hebt. Daar hoort dit thema ook bij. Ik ben erg onder de indruk van het werk en de inzet van 113 Zelfmoordpreventie. Ik zal in de Tweede Kamer absoluut een goede ambassadeur zijn voor jullie organisatie”, beloofde Liane tijdens haar werkbezoek de bevlogen medewerkers van 113 Zelfmoordpreventie.
