Liane den Haan besteedde in de Tweede Kamer aandacht aan verkeersveiligheid en de toegankelijkheid van het verkeer, en dan met name gericht op ouderen. Ze wees op de ‘opleggingskosten’ van 433 euro die oudere automobilisten vaker moeten betalen dan jongere autorijders, pleitte voor ‘senior proof wegontwerp’ in elke gemeente en waarschuwde voor de verwarrende remfunctie op scootmobielen.
In het debat over de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat maakte Liane den Haan een flink punt van de zogenoemde ‘opleggingskosten’. Dat is een fiks bedrag van 433 euro dat het CBR moet berekenen als mensen verplicht door de politie naar het rijbewijzenbureau worden gestuurd voor een medisch onderzoek. Dat kan bijvoorbeeld als een automobilist een paaltje omver heeft gereden. Maar daar zit de crux, vertelde Liane aan minister Mark Harbers: “Bij jongere bestuurders denkt de politie vaak: ‘Ach, een ongelukje’. Die automobilist wordt dan niet doorgestuurd naar het CBR voor een verplicht medisch onderzoek. Gebeurt het bij een 75-plusser, dan wordt die vaak wél doorverwezen naar het CBR omdat de politie een medische oorzaak voor het ongelukje veronderstelt.”
Opleggingskosten
De kosten van zo’n medisch onderzoek zijn fors. “Naast de ‘opleggingskosten’ van 433 euro komt daar het medisch onderzoek bij een specialist nog bij”, rekende Liane voor, “waardoor de kosten die de burger zelf moet betalen kunnen oplopen tot vele honderden euro’s. Van CBR-directeur Alexander Pechtold vernam ik dat heel vaak senioren dat geld niet hebben en dan vervolgens niet meer mogen rijden. Is het mogelijk deze opleggingskosten niet in rekening te brengen bij de mensen zelf, maar uit de algemene middelen te betalen, zoals ook voor 2014 gebeurde? Dat voorkomt dat ouderen onbedoeld hun rijbewijs kwijtraken en meer kans lopen in een sociaal isolement terecht te komen.”
Senior proof wegontwerp
In het verkeer inspelen en anticiperen op de mensen die ouder worden, en daardoor wat minder flexibel, is heel goed, stelt Liane. “Dat kunnen senioren natuurlijk heel goed zelf doen, maar ook de Rijksoverheid heeft hier een verantwoordelijkheid.” Liane pleit voor een ‘senior proof wegontwerp’ in alle gemeenten van ons land.
Gemeentelijke infrastructuur
“Onvoldoende verlichting, gevaarlijke paaltjes of wegmarkeringen op een fietspad, krappe bochten, gevaarlijke en onoverzichtelijke oversteekplaatsen, niet goed gemarkeerde fietspaden, het komt in veel gemeenten nog steeds voor”, somt Liane op. Elke gemeente moet met ‘senior proof wegontwerp’ aan de slag, in ieder geval bij de herinrichting van de gemeentelijke infrastructuur, vindt de politiek leider van GOUD Nederland.
Scootmobielen
Liane pleitte wederom voor het aanpassen van de remfunctie op scootmobielen. Nu moet je de gashendel loslaten als je wilt remmen. Een volledig tegennatuurlijke actie, want ons hele leven zijn we gewend te remmen door de hendel juist in te knijpen. Daardoor gebeuren er veel ongelukken. “Kan hier nu echt niets aan worden gedaan?”, vroeg Liane aan de minister. “Kunnen we de Regeling Voertuigen niet nú al aanpassen en ervoor zorgen dat de bediening van een scootmobiel dicht blijft bij dat wat mensen hun hele leven gewend zijn?”
De volledige inbreng van Kamerlid Liane den Haan van GOUD bij het debat over de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met minister Mark Harbers.
“Vandaag behandelen we de begroting van Infrastructuur en Water. En wat een mooi woord eigenlijk: Infrastructuur. De betekenis van het woord is nog mooier. Het geheel van voorzieningen dat nodig is om, in ons geval, een land goed te laten functioneren. Ik wil mijn bijdrage graag richten op de voorzieningen die nodig zijn om mensen te kunnen verplaatsen. Het verkeer, de verkeersveiligheid en de toegankelijkheid van het verkeer. En dan met name gericht op ouderen.
We worden allemaal ouder en gelukkig blijven we ook langer gezond. Maar met het ouder worden zijn er wel zaken die wat langzamer gaan en anders worden. Het zicht en het gehoor kunnen wat minder worden, de spierkracht kan afnemen en ook kunnen we bij het ouder worden wat sneller uit balans raken en ook onze nek-rotatie wordt minder. Het is een gegeven en op zich hoeft dat helemaal niet erg te zijn, maar in het verkeer is het goed hier wel op in te spelen en te anticiperen. Dat kunnen senioren natuurlijk heel goed zelf doen, maar ook de Rijksoverheid heeft hier een verantwoordelijkheid.
Zo is het belangrijk voor oudere weggebruikers dat gemeenten een senior proof wegontwerp hebben. Dat is zeker bij de herinrichting van de gemeentelijke infrastructuur eigenlijk een must. Gelukkig zijn er al veel voorbeelden van plekken waar het heel goed is, maar helaas ook nog veel plekken in ons land die juist heel gevaarlijk zijn voor oudere weggebruikers. Onvoldoende verlichting, gevaarlijke paaltjes of wegmarkeringen op een fietspad bijvoorbeeld, krappe bochten, gevaarlijke en onoverzichtelijke oversteekplaatsen, niet goed gemarkeerde fietspaden en noem maar op. Kan de minister aangeven hoeveel gemeenten in ons land werken met een senior proof wegontwerp? En wat is de minister van plan om ervoor te zorgen dat alle gemeenten hiermee bekend zijn en, belangrijker nog, het senior proof wegontwerp ook in gaan voeren? Graag een reactie van de minister.
Het aantal scootmobielrijders is volgens de minister de afgelopen twintig jaar flink toegenomen. En helaas het aantal ongelukken met een scootmobiel ook. Enkele tientallen mensen hebben per jaar een dodelijk ongeluk met een scootmobiel. Dat lijkt wellicht niet veel, maar als je kijkt dat deze mensen relatief weinig kilometers afleggen, dan ligt het aantal ongelukken met een scootmobiel hoger dan het aantal ongelukken met motoren.
Jaren geleden heb ik mij vanuit mijn vorige functie al sterk gemaakt voor het veilig mobiel blijven van senioren. Een doorn in het oog was toen al scootmobielen, die snel uit balans raken. En het grootste probleem, namelijk de gashendel die je moet loslaten als je wilt stoppen, is volledig tegennatuurlijk. Als je je hele leven gefietst hebt en gewend bent de handrem in te knijpen als je wilt remmen, gebeurt dat natuurlijk ook in een reflex als je in een panieksituatie zit op je scootmobiel. Deze remt dan echter niet, maar geeft een dot gas. Het voorbeeld van een mevrouw die daarom een open liftschacht is ingereden en is overleden staat mij nog goed voor de geest.
Kan hier nou toch echt niets aan worden gedaan? Ik heb de antwoorden op de Kamervragen hierover gezien, maar kunnen we de Regeling Voertuigen hier niet nu al op aanpassen en ervoor zorgen dat de bediening van een scootmobiel dicht blijft bij dat wat mensen hun hele leven gewend zijn?
In het Strategisch Plan Verkeersveiligheid is de mooie ambitie opgenomen van 0 verkeersslachtoffers in 2050. Het CBS gaf in april van dit jaar aan dat er in 2021 582 mensen in het verkeer om het leven zijn gekomen. De meeste verkeersdoden vallen onder ouderen. Ik wil de minister vragen wat hij concreet gaat doen om de bewustwording onder ouderen toe te laten nemen dat zij zelf kunnen anticiperen op hun verkeersveiligheid. En natuurlijk wat gemeenten en maatschappelijke organisaties zoals Veilig Verkeer Nederland nog meer kunnen doen om hieraan bij te dragen. In het plan Langer Veilig Onderweg over veilige mobiliteit voor ouderen staan veel constateringen. Heel goed. Maar bij de hoofdstukjes ‘Wat gaan we doen?’ blijft het vaak wat abstract.
Bijvoorbeeld als het gaat om een leeftijdsvriendelijke verkeersomgeving zegt de minister bij de actie dat er aandacht zal zijn voor oudere fietsers. Ik snap dat het in dit versnipperde veld lastig is tot een concreet actieplan te komen met een tijdspad, maar ik zou de minister toch willen vragen dit te doen.
Dan de toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor senioren. Er is tien miljoen gereserveerd om in ieder geval op elk station reisassistentie te hebben zodat mensen die ouder zijn, maar ook mensen die de taal niet vaardig zijn, te helpen.
In een grote stad is het overigens prima te doen om met het openbaar vervoer naar de winkels, het ziekenhuis of de dokter te gaan qua bereikbaarheid. Alhoewel de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hier in Den Haag bijvoorbeeld nog steeds trams rondrijden die niet geschikt zijn voor mensen in een rolstoel of die slecht ter been zijn.
Maar in de kernen en op het platteland is de bereikbaarheid van cruciale voorzieningen toch vaak nog lastiger. Er zijn buurtbussen en in sommige gemeenten heb je ook andere initiatieven, zoals Automaatje, maar ook dat is niet altijd een oplossing. Is er inzicht in hoe goed essentiële voorzieningen zoals ziekenhuizen te bereiken zijn vanuit het platteland en de kernen?
Vorige week was ik op pad met Alexander Pechtold, directeur van het CBR. Een werkbezoek waarvoor alle collega’s zijn uitgenodigd, en ik wil hen ook echt aanraden te gaan. Het was een enorm leerzaam werkbezoek en in het kader van mijn achterban was ik echt verbaasd over het volgende. De opleggingskosten. Een onderwerp dat het CBR overigens ook heeft benoemd in hun knelpuntenbrief.
Het CBR vertelde dat het vaak gebeurt dat de politie iemand van bijvoorbeeld 35 jaar die tegen een paaltje aanrijdt of de stoep raakt niet naar het CBR stuurt voor een medisch onderzoek. De aanname is dan vaak dat het wel een ongelukje zal zijn geweest.
Maar als ditzelfde voorval gebeurt bij een 75-plusser, dan worden senioren vaak door de politie doorgestuurd naar het CBR. Vaak wordt er dan gedacht aan een medische oorzaak waardoor dit ongelukje kon gebeuren. Dat is lang niet altijd het geval en zorgt voor veel leed bij veel senioren. De melding die dan wordt gedaan heet een ‘mededeling politie’ en het CBR legt dan conform wet- en regelgeving een bestuursrechtelijke maatregel op: het medisch onderzoek.
De kosten van zo’n medisch onderzoek zijn fors. Deels is dat vanwege de opleggingskosten van 433 euro die het CBR bij de burger in rekening brengt en deels vanwege de kosten voor het medisch onderzoek bij een specialist die de burger zelf moet betalen. Dat varieert en kan oplopen tot honderden euro’s.
De heer Pechtold gaf aan dat er vaak senioren zijn die het geld niet hebben en dan vervolgens niet meer mogen rijden omdat ze door geldgebrek dit onderzoek niet kunnen betalen en hun rijbewijs daardoor kwijtraken. In het kader van het feit dat we staan met elkaar voor een inclusieve samenleving en zo lang mogelijk iedereen deel moeten kunnen blijven uitmaken van een actieve samenleving wil ik de minister vragen hier een oplossing voor te bedenken.
Zou het niet mogelijk zijn deze opleggingskosten niet in rekening te brengen bij de mensen zelf zodat het voor ouderen geen onomkeerbare gevolgen heeft zoals het kwijtraken van het rijbewijs?
In de Knelpuntenbrief suggereert het CBR dat we terug zouden kunnen naar de situatie van voor 2014 waarin deze kosten uit de algemene middelen werden betaald. Graag een reactie van de minister.
We leven in een land met bijna 18 miljoen inwoners. De meesten van ons nemen deel aan het verkeer. We hebben vorig jaar 582 mensen verloren aan een verkeersongeval. Daarvan zijn de meeste mensen ouder dan 60 jaar en betreft het voertuig waarmee het dodelijk ongeval plaatsvindt de fiets.
Op het enorme aantal verkeersdeelnemers lijkt 582 wellicht niet veel, maar ieder mens dat overlijdt in het verkeer is er één te veel. En wat we eraan kunnen doen om dit te voorkomen moeten we doen. Better safe than sorry!”
