Heeft het kabinet een blinde vlek voor ouderen? In de Voorjaarsnota komen ze weer amper voor, net zoals ouderen ook al ontbraken in het coalitieakkoord. “Ik hoop oprecht dat wat betreft ouderen het kabinet van de tweede naar de vijfde versnelling gaat”, aldus Liane den Haan.
Ouderen zouden een speerpunt moeten zijn in de Voorjaarsnota van het kabinet. Immers, het aantal senioren groeit snel en Nederland vergrijst in hoog tempo. De impact van deze demografische ontwikkelingen is groot. Maar het kabinet besteedt ook in de Voorjaarsnota 2022 – waarin de Tweede Kamer geïnformeerd wordt over de stand van zaken van de uitgaven en inkomsten van het Rijk – nauwelijks aandacht aan ouderen.
Ouderenhuisvesting
In de Tweede Kamer gaf Liane den Haan enkele voorbeelden van het – onterechte – stilzwijgen van het kabinet. “Neem de crisis op de woningmarkt: er is niet tijdig geanticipeerd op de vergrijzing. Gevolg: een verstopte woningmarkt, een tekort aan kleinschalige geclusterde woonvormen, woningen voor kleine huishoudens en het aantal verpleeghuisplekken.” Liane deed een dringend beroep op het kabinet om de woonplannen met betrekking tot ouderen naar voren te halen zodat de doorstroom op gang komt.
Koopkracht
Ook qua koopkracht zijn ouderen de vergeten groep, hield Liane minister Kaag van Financiën voor. “Dat dat keer op keer het geval is doet wat met mensen. Een flink deel van de gepensioneerden heeft moeite het financiële hoofd boven water te houden. Bij veel gepensioneerden is de rek er volledig uit, zeker nu met de enorme inflatie.”
Onacceptabel
Het kabinet wil dat de gepensioneerden de stijging van de AOW – met 7,5 procent in drie jaar – gedeeltelijk zelf betalen. “Maar om 1,1 miljard euro via de Inkomensondersteuning AOW-gerechtigden (IOAOW) terug te halen vind ik onacceptabel en niet te verkopen”, zei Liane.
Discriminatie op de arbeidsmarkt
Ruim 50.000 mensen van 55 jaar en ouder lukt het niet om een baan te vinden. “Dat is met de huidige krapte op de arbeidsmarkt toch ongelofelijk?”, vindt Liane. “Het wordt tijd om ouderendiscriminatie op de arbeidsmarkt echt te stoppen!” De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een brief hierover toegezegd. Voor Fractie den Haan is dat niet genoeg: “Ik zou graag horen of er ook budget voor beschikbaar is, want dat heb ik niet kunnen ontdekken”, aldus Liane.
Inbreng van Kamerlid Liane den Haan bij het debat over de voorjaarsnota 2022 met premier Rutte, minister Kaag en staatssecretaris Van Rij van Financiën.
“In de inleiding op de voorjaarsnota staat: Het kabinet werkt aan een duurzaam welvarend land voor de huidige en toekomstige generaties waarin alle inwoners naar vermogen mee kunnen doen.
En dat is ook het enige en goede uitgangspunt.
Al eerder heb ik aangegeven dat, juist om iedereen mee te kunnen laten doen, de demografische ontwikkelingen van groot belang zijn voor beleidsontwikkeling en uitvoering. Het aantal senioren groeit snel en de impact van de vergrijzing op bijvoorbeeld pensioenen, zorg en wonen is groot en zou daarom voor de coalitie een speerpunt moeten zijn.
Neem de crisis op de woningmarkt. Al jaren geleden konden we dit zien aankomen. Helaas is er niet tijdig geanticipeerd op de vergrijzing. Gevolg: een verstopte woningmarkt, een tekort aan kleinschalige geclusterde woonvormen, woningen voor kleine huishoudens en het aantal verpleeghuisplekken.
Een positief punt is dat dit kabinet ziet dat er geïnvesteerd moet worden in ouderenhuisvesting.
Maar de voornemens om hierop in te zetten zijn financieel marginaal en ouderenhuisvesting is als laatste opgenomen in de woonplannen.
Ik zou dan ook het kabinet willen vragen om de woonplannen met betrekking tot ouderen naar voren te halen en financieel binnen de budgettaire kaders meer te bouwen qua passende en betaalbare woningen voor ouderen, zodat de doorstroom ten gunste van starters en gezinnen ook op gang komt.
Een ander onderwerp dat de gemoederen zeer bezighoudt, en terecht, is de koopkracht van ouderen. Steeds meer ouderen hebben moeite het financiële hoofd boven water te houden. Daarnaast doet het ook wat met mensen om keer op keer qua koopkracht dé vergeten groep te zijn.
Ik ben blij dat het kabinet heeft geluisterd naar de luide roep om de eenmalige ontkoppeling van de AOW op het Wettelijk Minimumloon van tafel te halen.
Maar om 1,1 miljard via de Inkomensondersteuning AOW-gerechtigden (IOAOW) terug te halen vind ik onacceptabel en niet te verkopen. Het was natuurlijk mooier geweest als we heel gericht de AOW’ers die dit nodig hadden kunnen laten meestijgen met de verhoging van het Wettelijk Minimumloon.
Helaas kon dat naar ik begrijp niet vanwege uitvoeringsproblemen. Maar nu wil het kabinet de kosten die dit met zich meebrengt verhalen op de ouderen die het juist het hardst nodig hebben.
Ik vraag mij af of dit nodig is gezien de oversterfte en de opmerkingen van het kabinet over het feit dat er ook minder alleenstaande AOW’ers zijn dan verwacht. Dit levert een besparing op van gemiddeld zo’n 150 miljoen per jaar de komende jaren. Kan het kabinet niet toch nog een keer kijken waar die overige 900 miljoen vandaan gehaald kan worden zodat we de IOAOW in stand kunnen houden?
Een groot deel van de Rijksuitgaven gaan via het Gemeentefonds. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor belangrijke zaken zoals de Participatiewet, de WMO en de Jeugdwet. Vooral de uitvoering met betrekking tot de Jeugdwet geeft grote zorgen. Ik ben het met de VNG zeer eens dat de gemeenten bij hun verantwoordelijkheden ook passende middelen moeten krijgen. Maar hier gaat het niet alleen om geld maar ook om hoe zaken worden georganiseerd. Is het niet tijd dat er bij het geld dat gegeven wordt aan gemeenten ook duidelijke kaders en te bereiken doelstellingen moeten worden gesteld en verantwoord?
Natuurlijk kan de autonomie op de uitvoering bij gemeenten blijven, maar willen we de zorg voor onze meest kwetsbare kinderen op een doortastende manier verbeteren dan lijkt landelijke regie hier nodig.
Zelfs in de huidige krapte op de arbeidsmarkt blijkt dat boven de 45 jaar het moeilijk is om weer een nieuwe baan te vinden. De NOS kwam zondag nog met een bericht dat het ruim 50.000 mensen van 55 jaar en ouder niet lukt om een baan te vinden.
Het wordt tijd om nu echt de ouderendiscriminatie op de arbeidsmarkt te stoppen! Ik weet dat de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een brief hierover heeft toegezegd. Maar ik zou graag horen of er ook budget beschikbaar is voor nieuw beleid, want dat heb ik niet kunnen ontdekken.
Al eerder heb ik aangegeven dat aan alle kanten de ICT van de overheid rammelt. Dat doet het al jaren, wat ook al was aangegeven in het rapport ‘Grip op ICT’ (Commissie Elias) uit 2014. Telkens blijkt weer dat ICT de bottleneck is bij invoering en uitvoering van wetgeving. En ook de Algemene Rekenkamer maakt er nu een fors punt van.
Dit vergt een departementaal overstijgende aanpak. Anders blijft dit ons het komende jaren voor de voeten lopen en blijven ook burgers hier hinder van ervaren. Graag hoor ik wat het Kabinet Rijksoverheidbreed hier voornemens is aan te doen en welke visie het Kabinet hierop heeft.
Ik ben blij dat het uitgangspunt van dit kabinet is dat iedereen volwaardig mee moet kunnen blijven doen. Maar ik hoop oprecht dat wat betreft onze huidige ouderen het kabinet van de tweede naar de vijfde versnelling gaat.”
