“Laten we waardering hebben voor mensen die een talent hebben voor het werken met hun handen, die creatief zijn en prachtige dingen maken”, zegt Liane den Haan bij een werkbezoek aan een meubelstoffeerderij en een lijstenmakerij. De twee ambachtelijke bedrijven leiden vakmensen op met het leerling-gezel-meestersysteem via de Ambachtsacademie.
Je hebt een prachtig bankje dat al decennia in het bezit is van de familie. Het pronkstukje kan nog vele jaren mee, alleen zou de stoffen bekleding een keer vernieuwd moeten worden. En de pootjes moeten ook vervangen worden. Precies daar zit het probleem: waar vind je nog een professionele stoffeerder en meubelmaker? Die zelfstandige beroepen waarbij kennis, vaardigheid en vooral vakmanschap om de hoek komen kijken worden steeds zeldzamer. Terwijl we juist méér behoefte hebben aan mensen die met hun handen het echte ambachtswerk kunnen uitvoeren.
Andere talenten
We hebben die vakmensen hard nodig. Maar in Nederland zijn we steeds meer gericht op de kenniseconomie: we willen bijvoorbeeld graag dat onze kinderen een theoretische, vaak economische, opleiding volgen. Terwijl dat natuurlijk lang niet voor iedereen geschikt is. Sommige mensen hebben andere talenten; willen graag met hun handen werken. Gevolg van onze kenniseconomie is bovendien dat het aanbod van kennisspecialisten op de arbeidsmarkt de vraag overtreft, terwijl juist veel ambachten verdwijnen. En dat bijna geruisloos, doordat vakmensen op een gegeven moment stoppen en geen opvolging hebben.
Moeilijk te vinden
Zonder vakmensen zitten we met de handen in het haar. Want wat als minister-president Mark Rutte graag piano speelt, maar er geen pianostemmer meer is? Of als hij zijn fiets wil laten repareren, maar er geen fietshersteller meer in de buurt is? Dan ervaart hij – en ook de rest van Nederland – dat we vastlopen als er bijna geen vakmensen meer zijn. In de coronatijd merkten we dat volop. Veel mensen waren meer thuis en gingen hun huis opknappen. Ze zochten een meubelstoffeerder, een lijstenmaker, een rietdekker of een parketteur, en kwamen tot de ontdekking dat die moeilijk te vinden zijn of – als er toch één gevonden werd – dat hun hele agenda voor maanden vol staat.
Ambachtsacademie
Het is duidelijk: we kunnen niet zonder ambachtslieden, en dus ook niet zonder vakopleidingen om hen te scholen. Gelukkig is er steeds meer interesse én waardering voor het vmbo en het mbo, en is er sinds 2017 de Ambachtsacademie. Die startte als werkgelegenheidsproject voor 50-plussers die een uitkering hebben. Mensen die na de crisis op straat stonden. De start was met 92 werklozen, nu zijn het er al ruim 230. De leeftijd van 50 is inmiddels losgelaten; mensen die jonger zijn kunnen ook deelnemen, maar de doelgroep is nog steeds wel mensen met een uitkering.
Opleiding tot ondernemer
De Ambachtsacademie leidt vakmensen op via het leerling-gezel-meestersysteem. Leermeesters in het hele land leiden in hun bedrijf in anderhalf jaar iemand op tot vakman of -vrouw. Het is een één-op-één-opleiding: de leermeester leert de leerling het vak, het ambacht. Mensen die met deze opleiding beginnen moeten dus al een basis hebben; ze leren geen talen of rekenen, maar worden opgeleid tot ondernemer. Het doel is om een zelfstandig bestaan te kunnen leiden.
Meubelstoffeerder en lijstenmaker
Liane den Haan bezocht in Amsterdam een meubelstoffeerder en een lijstenmaker die leerlingen opleiden tot vakmensen via de Ambachtsacademie. Bij meubelstoffeerderij Van Noor sprak ze met leermeester en meubelstoffeerder Noor Blasé-Bouterse en met een leerling en gediplomeerd-leerling. Bij lijstenmakerij L’Encadreur in de Amsterdamse binnenstad had Liane een gesprek met lijstenmaker Eduard van Hulsen en een leerling. Lijsten maken en meubels stofferen zijn twee van de negentien ambachten die door de Ambachtsacademie worden aangeboden. Plan is om dat aantal uit te breiden tot dertig. Dan moet er wel overheidssteun beschikbaar komen, want de pilot loopt af. Voor die pilot stelde het kabinet 1,9 miljoen euro beschikbaar. Voor de komende tien jaar wordt 15 miljoen subsidie gevraagd, 1,5 miljoen euro per jaar. De opbrengst overtreft in alle opzichten de kosten; alleen al aan bijstandsuitkeringen werd door het succesvol omscholen van werklozen zes tot zeven miljoen euro bespaard!
Beloftevolle nieuwe start
Liane is enthousiast over de Ambachtsacademie. “Het is fantastisch dat de Ambachtsacademie deze mensen helpt om een werk-leerplek te vinden”, zegt ze. “Het is jammer dat er nog onduidelijkheid is over het voortbestaan van deze opleiding. Dit is niet alleen een beloftevolle nieuwe start voor, vaak oudere, mensen op de arbeidsmarkt, maar ook een mooie aanvulling voor mensen om na een reguliere mbo-opleiding zich op specifieke terreinen verder te specialiseren in een ambacht. Dat is goed voor mensen zelf, maar zorgt er ook voor dat ambachten waar behoefte aan is niet verdwijnen. Laten we zorgen dat deze opleidingen blijven bestaan. Daarbij zijn we er voorstander van ook mensen zonder uitkering de kans te geven deze opleiding te volgen.”
